Platform over gevels, glas & daken
Een optimale daglichttoetreding, voldoende UV-doorlating en een sterk verbeterde isolatie
In september is de Klimatenkas van de Hortus Botanicus weer geopend voor publiek. Hiermee is een eind gekomen aan circa vier jaar ontwerpen, engineeren en renoveren. Hoewel de 1.600 m² grote kas met zijn opvallende trekstangen, drukstaven en glazen wanden pas 31 jaar oud was, bleek een flinke upgrade onvermijdelijk. Het dak lekte en veel gevelprofielen waren verweerd. Bovendien was het energieverbruik niet langer acceptabel. Diverse bouwpartners zetten hun beste beentje voor om de kenmerkende kas te behouden én toekomstbestendig te maken. Ook Kingspan Light + Air werd uitgenodigd in het bouwteam en realiseerde nieuwe dubbelglas gevels met een optimale daglichttoetreding, voldoende UV-doorlating en een sterk verbeterde isolatie.
In de Klimatenkas kunnen wetenschappers en bezoekers duizenden plantensoorten uit alle windstreken bestuderen en bewonderen. Zowel in een subtropisch-, tropisch- als woestijnklimaat, wat vraagt om een uitgekiende licht-, lucht- en waterhuishouding. In de nieuwe situatie beschikt de Klimatenkas over een dak met transparante luchtkussens van ETFE-folie. In combinatie met de nieuwe dubbelglas gevels van Kingspan Light + Air ontstaat een hoog-isolerende huid, waarbij het beeldbepalende silhouet van de iconische kas wordt behouden.
Kingspan Light + Air werd al in januari 2021 uitgenodigd om in een bouwteam met de opdrachtgever, projectbegeleider, architect, constructeur, duurzaamheidsadviseurs en een kostendeskundige mee te denken over een esthetische en energetische oplossing voor dak en gevels. “Wij zijn begonnen met een haalbaarheidsstudie, waarbij diverse gevelindelingen zijn geïnventariseerd en doorgerekend”, vertelt Jan-Willem Hermans, Technisch Manager bij Kingspan Light + Air. “Belangrijk hierbij was dat de bestaande horizontale belijning behouden bleef. Voor de verticale belijning hebben wij diverse hart-op-hartafstanden getoetst. Dit heeft geleid tot een nieuw ontwerp, met hart-op-hartafstanden van 1.375 mm in plaats van de toenmalige 680 mm. De ruiten hebben een maximale hoogte gekregen van 3,5 meter, wat niet alleen leidt tot minder profielen, maar vooral tot meer doorzicht. Hierdoor kunnen wetenschappers, bezoekers én passanten de plantencollectie nóg beter beleven.”
“In de engineeringsfase is veel aandacht besteed aan de optimale gewichtsverdeling”, vertelt Hermans. “Bovendien moest de U-waarde (Ug-waarde) van het glas zo laag mogelijk zijn. Wij geven hier invulling aan met 6 mm blank gehard floatglas met een Low-E coating, waardoor de warmteoverdracht flink wordt verminderd.” Hierachter bevindt zich een spouw van 16 mm met thermische warm edge spacers en argongas. “Voor de binnenruit is gekozen voor 44.2 gelaagd veiligheidsglas met een UV-doorlatende PVB-folie, die zorgt dat de unieke plantencollectie voldoende UV-licht ontvangt. De ruiten staan garant voor een lichtdoorlaat (lichttransmissie) van 81%, een zontoetredingsfactor (g-factor) van 59% en een U-waarde van het glas (Ug-waarde) van 1,1.” Het gehard isolatieglas loopt door tot een hoogte van circa 3 meter. “Daarboven was niet-gehard glas voldoende om aan de actuele regelgeving te voldoen.”
Aan de basis van de nieuwe gevels ligt het eigen gevelsysteem van Kingspan Light + Air met aluminium profielen, die met behulp van een soort gaffels tegen de bestaande staalconstructie zijn bevestigd. “Een uitdaging hierbij was om de nieuwe gevel perfect in lijn te stellen”, vertelt Hermans. “Aannemer AKOR heeft het project van tevoren 3D ingemeten, zodat we de maatvoering op dit vlak konden optimaliseren. Bijvoorbeeld om steeds met onze profielen in het midden van de kolommen uit te komen. Een behoorlijke uitdaging, wat tevens geldt voor de bijzondere opbouw waarbij de dragende elementen van de staalconstructie zich búiten de glasgevel bevinden.”
“De stalen trekstaven steken op maar liefst vijftien plekken door de glazen gevel heen”, aldus Hermans. “Omdat alle buizen onder een andere hoek staan, hebben wij vijftien unieke glazen en aluminium doorvoerpanelen geëngineerd en geproduceerd. In het werk zijn vijftien papieren mallen gemaakt die aan de basis lagen van deze panelen.”
Op verzoek van de architect is bovendien een specifieke afdeklijst voor de buitenzijde geëxtrudeerd. “De nieuwe afdeklijsten zijn circa 60 mm breed, waarbij links en rechts van de bevestigingsschroef een pootje van een centimeter is gezet. Hierdoor ontstaat een soort bakje waarin de schroef esthetisch is opgenomen. De aluminium profielen zijn tweelaags gemoffeld (laagdikte: 110 mu) en afgewerkt in RAL 9016 (verkeerswit) in een glansgraad van 85%.”
De Klimatenkas telt in totaal zes gevels, waarvoor Kingspan Light + Air circa 1.600 m2 glas en diverse schuifwanden en schuifdeuren van 8 bij 3,5 meter heeft gerealiseerd. “Ook waren wij verantwoordelijk voor de toegangsdeuren en glazen lamellenroosters van het type Estra NG, waardoor het binnenklimaat nog beter geregeld kan worden”, besluit Hermans. “Bovendien hebben wij een nieuwe binnengevel geëngineerd en gerealiseerd. Hierbij is bijzondere aandacht besteed aan de overgang van sandwich isolatiepanelen en glas, waardoor de drie klimaten energetisch én esthetisch perfect gescheiden worden.”
