Imposante koepels: ‘kijkdoos’ naar gemaalpompen Afsluitdijk

In de Afsluitdijk bij Den Oever wordt momenteel gebouwd aan één van de grootste gemalen van Europa. En de buitenwereld mag dat weten ook! Boven op het pompgebouw komen imposante glazen koepels die een doorkijk geven naar de zes joekels van pompen. Alleen die koepels al zijn een kunstwerk op zich, een project waar de engineers van Aldowa zich behoorlijk op konden uitleven.

Het nieuwe gemaal zorgt samen met de nieuwe spuisluizen voor het vergroten van de waterafvoer vanuit het IJsselmeer naar de Waddenzee. Volgens Rijkswaterstaat is dit nodig, omdat via de rivieren en omliggende gebieden meer water in het IJsselmeer stroomt waardoor overstromingen kunnen ontstaan. Samen kunnen de zes pompen zo’n 275.000 liter per seconde afvoeren. Dat betekent dat ze in zo’n 9 seconden een Olympisch zwembad vullen. Een indrukwekkend staaltje techniek, verborgen in twee pompgebouwen. Om de buitenwereld te laten weten dat er toch iets bijzonders gebeurt in deze gebouwen, worden de pomphuizen ‘afgedekt’ met zes imposante koepels.

Architectonisch hoogstandje

De koepels zijn ware kunstwerken, maar passen desondanks bij het originele karakter en de sobere lijnen van de Afsluitdijk. Bijzondere lijnen, exceptionele architectuur, spraakmakende gevels, het zijn projecten waar Aldowa zich graag in vastbijt. Niet vreemd dus dat de specialist in metalen en composiet dak- en gevelbekleding is gevraagd om het complexe design van de daken van de zes glazen koepels maakbaar te maken. “De koepels zijn 4 meter hoog, hebben een diameter van 8,70 meter op het breedste punt en lopen taps toe naar boven. De basis wordt gevormd door een stalen frame, ronde glaspanelen van 73 millimeter dik glas en een dak bestaande uit gewalste en gezette aluminium cassettepanelen”, legt Richard Sliep uit, projectleider bij Aldowa. “Wij hebben in opdracht van Jos van den Bersselaar Constructie, die de koepels heeft aangenomen van bouwconsortium Levvel, de dakconstructie verzorgd, zowel buiten als de akoestisch geperforeerde plafondpanelen aan de binnenzijde. Bersselaar was leading in transport en plaatsing na een succesvolle samenwerking op engineerings- en constructief niveau.”

Ingewikkelde taartpunten

Het dak van een koepel bestaat uit twaalf taartpunten. “Dat klinkt eenvoudig, maar is het allerminst”, benadrukt Richard. “Elk taartpunt bestaat uit tien afzonderlijke onderdelen die aan elkaar zijn gelast tot één cassettepaneel waarin ook nog verstevigingselementen zijn aangebracht. Je kunt straks over de panelen lopen. Bijzonder is dat de panelen in lengterichting een lichte bolling vertonen. Door in een ronding te lassen, hoefden we ze niet te walsen, maar ook dat maakte het weer extra complex. Verder is in iedere naad tussen de cassettes een stalen vin opgenomen als bliksemafleiding.”

Extreem hoge eisen

Aan de dakpanelen werden dermate hoge eisen gesteld dat Aldowa zich speciaal voor dit project aanvullend heeft laten certificeren. “We hebben hier te maken met hele hoge windlasten, aangezien de koepels nagenoeg in zee staan”, zegt Richard. “Onze lassers zijn daarom aanvullend gecertificeerd voor executieklasse 3. De locatie stelde uiteraard ook extreem hoge eisen aan het aluminium, dat moest voldoen aan een speciale Tectura Norf-kwaliteit, een legering die zich goed laat pre-anodiseren. Daarnaast hebben we aluminium in grotere diktes moeten toepassen, zowel voor de panelen als de omegaprofielen, om te voldoen aan de reken-technische eisen. Alle cassettepanelen en de lassen zijn bovendien getest en getoetst door een externe partij.”

Het plaatsen van de koepels is één van de laatste mijlpalen van de bouw van het gemaal. Ze worden per ponton naar de locatie gevaren en vervolgens op hun definitieve plek gehesen. “Ook dat is een serieuze operatie, gezien het gewicht van 30.000 kilogram per koepel. Als ze alle zes zijn geïnstalleerd, komen wij nog een dag terug om de lekdorpels op maaiveldniveau te monteren. En dan zijn we weer een prachtige referentie rijker”, zegt Richard tot besluit.