Geen paniek; toe- en uitgang goed geregeld

Op 27 november jl. organiseerde de VMRG de online Expertsessie ‘Geen paniek; toe- en uitgang goed geregeld’. Henk Zoontjens, directeur VMRG, ging in gesprek met experts Jan Willem Koot, specificatie manager bij ASSA ABLOY
Opening Solutions, en Bart van Oorschot, directeur bij Van Oorschot Aluminium.

Zij spraken over de theorie en praktijk rondom toe- en uitgang van gebouwen. Vluchtwegen, panieksluitingen, nooddeuren; de toegang en uitgang van gebouwen moeten perfect geregeld zijn. In noodsituaties is dit van levensbelang. Er waren door de deelnemers vooraf al veel vragen gesteld. Deze werden ook in deze sessie beantwoord. We blikken terug met een greep uit de vragen die aan de orde kwamen.

Hoe liggen de verantwoordelijk-heden in een bouwproces als het gaat over het toepassen van de juiste normen en wetgeving voor toegangstechniek?

Jan Willem Koot: Een gebouweigenaar is verantwoordelijk, echter hij kan dit met een juist eisenpakket delegeren naar de aannemer tijdens bouw- of renovatie fase om te voldoen aan wet- en regelgeving, met een juist verificatie- en validatieproces. De aannemer heeft een coördinatieverplichting en moet de gevelbouwer voorzien van de juiste informatie. Hiervoor schakelt hij vaak adviseurs in.

Op basis van de outputspecificaties, wordt de gevelbouwer al vroeg benaderd voor offertes. De gevel is een substantieel onderdeel van het gebouw en de aannemer moet tijdig productieruimte reserveren bij de gevelbouwer. Probleem is dat de gevelbouwer maar een beperkt aantal eigenschappen van de deuren krijgt, want het Programma van Eisen is dan nog niet compleet. Het ontwerpproces is soms nog gaande, terwijl er al gebouwd wordt, dus er kunnen ook nog wijzigingen komen.

Hoe ga je hiermee om naar de aannemer toe?

Bart van Oorschot: Wij zijn als gevelbouwer natuurlijk gecertificeerd voor vluchtdeuren. Wij geven de aannemer adviezen over wat wettelijk kan, maar ook over gebruikersgemak. Die adviezen geven wij in overleg met de systeemleverancier. Als bij de aanvraag niet duidelijk is wat voor een slot noodzakelijk is of wat voor een functie een deur heeft, dan nemen wij een stelpost op. Om tot de juiste oplossing te komen is namelijk vaak een lang traject nodig met de werkvoorbereider en onze partner op het gebied van sloten. Samen komen we zo tot de beste oplossing.

Hoe is de relatie tussen het Bbl (het Besluit bouwwerken leefomgeving) en de Europese regelgeving?

Jan Willem Koot: Geharmoniseerde normen gaan voor. In het Bbl (Besluit bouwwerken leefomgeving) wordt daarnaast aangewezen aan welke andere (niet geharmoniseerde) Europese normen men dient te voldoen. Het Bbl gaat met sommige zaken anders om. In de Europese regelgeving geldt voor een vluchtdeur de EN 179 voor een niet openbare ruimte. Deze bepaalt de situatie wanneer je een kruk mag gebruiken. En je hebt de EN 1125 voor openbare ruimten. Deze bepaalt de situatie wanneer je een paniekbalk moet gebruiken. In Nederland geldt: zijn er meer dan 100 mensen aangewezen op de deur, dan is de eis de EN 1125, en moet er een set van slot en paniekbalk zijn. De EN 179 geldt niet in Nederland volgens het Bbl als er minder dan 100 personen zijn aangewezen om te vluchten op een deur. De enige uitzondering waar de EN 179 in Nederland wel direct van toepassing is, is kamergewijs verhuurde woningbouw. Het onderscheid tussen openbare ruimten en niet openbare ruimte wordt in Nederland niet gemaakt. Dit is alleen in de Europese regelgeving. 

Hoe checken jullie of specificaties voldoen aan de wetgeving?

Bart van Oorschot: Wij hebben een stappenplan dat in samenwerking met onze systeemleverancier gemaakt is en vragen ook de systeemleverancier om advies. 

Wat is het verschil tussen een vluchtdeur, een nooddeur en een paniekdeur?

Jan Willem Koot: Volgens het Bbl zou je het volgende kunnen interpreteren; een vluchtdeur is een deur waar minder dan 100 mensen op aangewezen zijn. Een paniekdeur is een deur waar meer dan 100 mensen op aangewezen zijn en dus dient er te worden voldaan aan de EN 1125. Een nooddeur volgens de interpretatie van het Bbl is een deur die in de buitengevel zit en niet gebruikt wordt behalve bij brand en vlucht. Deze dient jaarlijks getest te worden. Direct stelt het Bbl aan deze nooddeur geen eisen aan het ontsluitingsmechanisme anders dan in artikel 4.217. Indirect is op deze deur CE markering van kracht omdat het een deur in de buitengevel betreft, zoals elke deur in de buitengevel met brandwerende- en/of vluchtweg functie. De prestaties worden verklaard aan de hand van de harmoniseerde productnormen NEN-EN 14351-1 en NEN-EN 16034. In deze normen staan verwijzingen naar de EN 179 en EN 1125. In de aanwijsmatrices van de overheid staan weer verwijzingen naar artikel 4.217 in het Bbl om vast te stellen hoe er mee om dient te worden gegaan. We vinden dan weer de beschrijving zoals hierboven gemeld; EN 179 is voor kamergewijs verhuurde woningbouw. Indien er meer dan 100 personen zijn aangewezen om te vluchten op een deur, dient deze te voldoen aan de EN 1125. 

Komt er in de toekomst in een vroeger stadium in het bouwproces meer duidelijkheid over de functies van deuren?

Jan Willem Koot: Misschien met de Wet kwaliteitsborging waarin is gesteld dat voor het verkrijgen van een bouwvergunning je de milieuprestatie van het gebouw moet aantonen. Dit kan alleen maar als je in je ontwerp kan aantonen dat je gaat voldoen. Hopelijk gaan we dan ook van tevoren meer nadenken en weer terug naar een stukje “ouderwets” bestek, waar vooraf is nagedacht over het gebouw en haar gebruik scenario’s. 

Wat is jouw wens voor de toekomst?

Bart van Oorschot: Ik sluit me hierbij aan. Het zou mooi zijn als wij op de eerste tekening meteen duidelijkheid krijgen, dat scheelt een hoop werk.